مقاله با عنوان “مروری بر عقرب های ایران”

مقاله با عنوان "مروری بر عقرب های ایران" که به صورت فایل ورد و قابل کپی می باشد. در این مقاله بعد از چکیده و مقاله به موضوعاتی همچون: تاریخچه مطالعات، مفاهیم، انواع عقرب های ایران، نتیجه گیری و منابع است.

عقرب‌های ایران یا کژدم ها گروه بزرگی از بندپایان متعلق به رده عنکبوتیان هستند که دارای ۸ پا و نیشی با زهر کشنده می‌باشند. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها جانورانی شکارگر هستند و شب‌ها به آرامی به فعالیت‌های زیستی خود می‌پردازند و بیشتر در آب و هوایی گرم فعال هستند. این جانوران چنگال‌های خارداری دارند که در واقع قسمتی از دهان آن‌ها محسوب می‌شوند. آن‌ها قادرند که ماده سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند.

عقرب های ایران بیشتر در شب شکار می‌کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا به‌کار برده و پس از یافتن غذا آن را با چنگال‌هایش می‌گیرد. عقرب های ایران اغلب در طول روز در زیر سنگ‌ها یا در حفره‌های به نسبت خنک زیر زمین پنهان می‌گردند. انواع مختلفی از عقرب ها وجود داردکه ما  این مقاله به بررسی عقرب های موجود در ایران پرداخته و مسائل مختلف مربوط به آن را تحلیل خواهیم نمود.

کلید واژگان:

عقرب، کژدم، عقرب های ایران، عقرب گزیدگی

۱.مقدمه ای درباره عقرب های ایران

دسته بندی صفات مرفولوژیکی در بندپایان به منظور طبقه بندی آنها به کار گرفته می شود؛ بندپایان شبیه به هم در یک طبقه قرار می گیرند و در علم طبقه بندی کوچکترین گروه را گونه می نامند. آن دسته از گونه ها که در صفاتی مشخص و مربوط به هم شبیه باشند در یک جنس قرار می دهند. یافتن انواع اختلاف ها بین گونه ها، جنس ها، خانواده ها، راسته ها و حد فاصل این واژه های مورد استفاده در سیستماتیک مانند زیر گونه، زیر جنس، زیر خانواده، بالاخانواده و زیر راسته در حوزه طبقه بندی قرار می گیرد. شناسائی گونه هدف اصلی است که بیشتر فعالیت ها در اطراف آن صورت می گیرد. [۱]

شناسائی، پایه و اساس یک کار صحرائی و آزمایشگاهی درست و خوب است که همیشه نیاز به در دست داشتن منابع متعدد و در دسترس می باشد. به منظور آسان نمودن شناسائی، مشخصات و اختلافات مرفولوژیکی بندپایان به صورت خلاصه و با ترتیب خاص تهیه می گردد که کلید شناسائی نامیده می شود. برای استفاده یک کلید که راه تشخیص را ساده تر می نماید مطالعه در آن حوزه ضروری است تا بتوان آن را مورد استفاده قرار داد.

تشخیص عقرب های ایران بیشتر بر خصوصیات مرفولوژیک مانند کلیسر ها، گیره ها، تریکوبتری های روی گیره ها، خارها و موهای روی پا ها، شکل و نوع اسپرماتوفور، وضعیت تلسون، کارن ها و گرانول های روی سطح پشتی بدن، گرانول های موجود در سطح داخلی گیره ها و رنگ آنها صورت می گیرد.[۲]

مطالعه کژدم ها در طول تاریخ بشر فراز و نشیب های فراوانی را طی نموده است . هم اکنون کژدم ها، به صورت گستردهای توسط دانشمندان رشتههای مختلف، بیولوژی و فارماکولوژی، بیولوژی مولکولی، شیمی، بیوفیزیک و درمانی و سیستماتیک مورد مطالعه قرار گرفته اند. [۳]

یکی از اطلاعات مورد نیاز در علم جانور شناسی تشخیص خانواده و جنس و گونه آنان است. این مهم نیز در مورد کژدم ها از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا درمطالعه جنبه های مختلف زیستی و چگونگی بروز رفتاری آنان در طبیعت کاربرد ویژه ای دارد. این جانوران نسبت به بقیه بندپایان در بیرون از پناهگاه فعالیت کمتری دارند. از طرفی شناخت ترکیب گونه ای کژدم می تواند منجر به شناخت زیست گاه ها و همچنین سایر جنبه های زیستی و بررسی نقش آنان در میزان گزش و همچنین چگونگی پیشگیری ازگزش گردد.

یکی از مشکلات مهم و اساسی در راه تشخیص کژدم های ایران، نبود یک روش علمی و دقیق در مورد شناسائی، نامگذاری و رده بندی آنان است. به طور کلی حضور ۲ خانواده از کژدم ها قطعی بوده ولی با توجه به اینکه زمانی نسبتا طولانی از وضع طبقه بندی کژدم های ایران نمی گذرد، لذا تقسیم بندی های قاطعی در مورد جنس ها و گونه ها در ایران وجود ندارد. [۴]

در حال حاضر رده بندی کژدم های ایران دچار سردرگمی است. این سر در گمی یکی مربوط به گزارش های موجود در مورد کژدم های ایران است که توسط پژوهشگران خارجی ارائه شده است. این پژوهشگران به استناد گزارش های دیگران و یا اینکه در سفر های کوتاه مدت مطالعاتی لیستی از کژدم های ایران را گزارش داده اند و از طرف دیگر مطالعه این بند پایان با توجه به پراکندگی بررسی ها در زیر مجموعه های وزرات علوم و بهداشت می باشد که از ارتباط سیتماتیکی بر خوردار نیستند. البته سر در گمی موجود در طبقه بندی کژدم ها نیز بهتر از وضعیت داخلی نیست.

به همین دلیل در مدت زمانی نسبتا کوتاه تحولات چشمگیری در طبقه بندی کژدم ها توسط پژوهشگران مختلف در دنیا رخ داد و سردرگمی نسبتا زیاد را در این امر در دنیا نشان داد. با توجه به گسترش روش های جدید شناسائی و یا استفاده از تکنیک های مولکولی و بیوشیمیائی انتظار می رود که در دنیا به این سردر گمی خاتمه داده شود. تا بدست آمدن روش جدید و قابل قبول از روش قدیمی مرفومتریک استفاده می شود که هم اکنون هم مورد توجه محققین این رشته در سرتاسر دنیا می باشد. با توجه به در نظر گرفتن مطالب فوق، ما در این مقاله سعی نموده ایم، مروری بر وضعیت طبقه بندی عقرب های ایران بپردازیم.

• خانواده بوتیده (Buthidae)
• آندروکتونس کراسیکودا (Crassicauda Androctonus (Olivier, 1807))
• بوتاکوس لپتوکلیس (Buthacus leptochelys، ۱۸۲۹)
• کمبسوبوتوس ماتهیزنی matthiesseni Compsobuthus ( (Birula, 1905))
• جایاکاری هوتنتوتا (, ۱۸۹۵ jayakari Buthotus Hottentotta)
• سولسیئی هوتنتوتا (Hottentotta (Buthotus) saulcyi (Simon, 1828))
• جایاکاری هوتنتوتا (, ۱۸۹۵ jayakari Buthotus Hottentotta)
• شاخ هوتنتوتا (Hottentotta (Buthotus) schach (Birula, 1905))
• کولا آلتی هوتنتوتا (Hottentotta alticola (Pocock, 1895))
• اپئوس مزوبوتوس(Mesobuthus eupeus (C.L. Koch, 1839))
• دوریه ادنتوبوتوس(Odontobuthus doriae (Thorell, 1876))
• ادنتوروس ادنتوبوتوس(Odontobuthus odonturus (Pocock, 1897))
• فرزانپئی ارتوکیروس(Orthochirus (Simonoides) farzanpayi (Vachon & Farzanpay, 1987))
• ارتوکیروس اسکربیکولوزوس scrobiculosus Orthochirus ( (Grube, 1873))
•  خانواده اسکورپیونیده (Scorpionidae)
• مائوروس اسکورپیو (Scorpio maurus (Linnaeus, 1758))
• خانواده همیسکورپیده (Hemiscorpiidae)
• گونه همیسکورپیوس لپتروس lepturus Hemiscorpius ( (Peters, 1861))
• همیسکورپیوس لپتروس

در این مقاله به صورت کامل پراکندگی و ویژگی این عقرب ها تشریح می شود.

مطالعه بیشتر